قانون توسعه پتروپالایشگاهها با ایده مشوق تنفس خوراک و اقتصاد آزاد پتروپالایشگاه، تیرماه سال 98 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و مراحل مختلفی را برای اجرایی شدن گذراند. در مردادماه سال 1399 وزارت نفت اسامی 8 طرح برگزیده احداث پتروپالایشگاه و 12 طرح ارتقای فناوری پالایشگاه‌های موجود را اعلام کرد.
خردادماه 1400 الحاقیه این قانون نیز به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که شامل مفاد مهمی از جمله امکان تهاتر بدهی دولت به صندوق توسعه ملی با هدف تنفس خوراک پتروپالایشگاهها، اضافه شدن پتروشیمی‌های خوراک پروپان بوتان و امکان دریافت تنفس خوراک فاز به فاز بود.
*تاکید سه باره رهبر انقلاب بر اجرای قانون پتروپالایشگاهها
موضوع دوری از خام فروشی نفت که سالها مورد تاکید رهبر انقلاب است، همچنین تاکنون سه بار بر اجرای قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» یا همان قانون پتروپالایشگاهها تاکید کرده‌اند.
آخرین بار ایشان با گلایه از عدم پیشرفت قانون یاد شده، 10 بهمن سال گذشته در دیدار فعالان اقتصادی فرمودند: «صنایع مهم در حول و حوش خودشان می‌توانند یک زنجیره‌ای از صنایع اشتغال‌آفرین، صنایع پایین‌دستی که غالباً هم اشتغال‌آفرین است به وجود بیاورند. مثلاً حالا در ذیل صنعت نفت، این صنایع پایین‌دستی انبوهی که وجود دارد که یک نمونه‌اش همین پتروپالایشگاهها است که قانونش هم در مجلس در سال 98 تصویب شد و به دولت وقت هم ابلاغ شد؛ منتها متأسّفانه دنبال‌گیری نشده، باید دنبال‌گیری بشود. اینها، هم سرمایه‌های متوسط مردم را وارد میدان اشتغال می‌کند، هم اشتغال‌آفرین است.»
*پیشرفت اندک 5 طرح پتروپالایشگاهی با خوراک نفت خام
با روی کار آمدن وزارت نفت دولت جدید، جواد اوجی در تمامی موضع‌گیری‌های اولیه خود بر لزوم توسعه پتروپالایشگاهها و ایجاد پارک‌های شیمیایی ذیل آنها تاکید داشت.
در همین راستا طی حکم انتصاب جلیل سالاری به مدیرعاملی شرکت ملی پالایش و پخش نیز مهم‌ترین مأموریت او به مدیرعامل جدید این شرکت عبارت بود از «پیگیری ویژه به منظور اجرای مؤثر طرحهای ارتقا کیفی پالایشگاه‌های موجود و پروژه‌های احداث ظرفیت جدید پتروپالایشی مصوب شده در راستای تحقق قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی (مصوب سال 1398 مجلس شورای اسلامی)».
اما با گذشت حدود 9 ماه از روی کار آمدن تیم جدید وزارت نفت ظواهر نشان می‌دهد، پیگیری و اجرای قانون پتروپالایشگاه به یکی از موضوعات کم‌اهمیت آنها تبدیل شده است. یکی شاهدهای این ادعا پیشرفت بسیار کم طرحهای مصوب طی مدت گفته شده است (جدول 1).
جدول 1
از بین 5 طرح پتروپالایشگاه با خوراک نفت خام، فقط طرح مروارید مکران متعلق به ستاد اجرایی به یک پیشرفت فیزیکی حداقلی رسیده است و 4 طرح باقیمانده هنوز حتی روی زمین نیامده‌اند. به طوری که طرحهای پتروپالایشی گروه انتخاب و غدیر (بازنشستگی نیروهای مسلح) هنوز درگیر کاغذبازی‌های تعیین زمین خود در جاسک هستند.
* جلسات سه ماه یکبار وزارت نفت برای رفع تکلیف از قانون پتروپالایشگاه
علی قدیری کارشناس نفت و انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس درباره عملکرد وزارت نفت در قانون پتروپالایشگاهها گفت: وزیر نفت تاکنون تنها دو جلسه پیگیری فصلی طی آذر و اسفند سال گذشته با صاحبان طرحهای پتروپالایشی تشکیل داده و شنیده‌ها حاکی از آن است که در فاصله بین سه ماه نیز آن طور که باید مسائل طرح‌ها پیگیری نمی‌شود.
وی اظهار داشت: این شرایط در حالی است که با توجه به پیچیدگی و مسائل مالی و فنی مختلف پیش روی پیشرفت طرح‌ها و از طرفی اهمیت فوق العاده به بهره‌برداری رسیدن طرح‌ها در تغییر معادلات نفتی آینده کشور، به نظر می‌رسد، همین جلسات فصلی نیز حالت رفع تکلیفی دارند.
به گزارش خبرگزاری فارس، اگر طی این 9 ماهه استقرار تیم جدید وزارت نفت، پیگیری‌های جدی از روند اجرای طرح‌ها صورت می‌گرفت شاید الان وضعیت بهتری از پیشرفت طرح‌ها در دسترس بود.
وزیر نفت حتی از تشکیل یک کارگروه ویژه برای این موضوع کلان در وزارت نفت نیز دریغ کرده است و مسئولانی باید اجرای طرحهای پتروپالایشی را پیگیری کنند که خود درگیر صدها موضوع اجرایی روزمره دیگر هستند.
